Anne Eekhout: Nicolas en de verdwijning van de wereld

Dit is het eerste boek dat ik las van Anne Eekhout. Ik had al vaker heel enthousiaste stukjes over haar boeken gelezen op de blog Lalagè leest, maar de verhalen klonken me nogal gruwelijk in de oren (over een man die opgesloten zit en gemarteld wordt, of over een documentaire waarin iemand zelfmoord zal plegen). Dit nieuwe boek klonk ook wel heftig, maar een stuk beter behapbaar, want meer als een dystopie: wat gebeurt er als bekend wordt dat een zwart gat met grote snelheid dichterbij komt en met steeds groter wordende waarschijnlijkheid de aarde in zijn baan zal treffen?

Hoofdpersoon van het boek is Nicolas, een jongetje van acht, groot fan van superstripheld De Adelaar. Als hij van het zwarte gat hoort op tv, is hij vastbesloten om samen met zijn vriendje Joachim de wereld te gaan redden. Hij is ervan overtuigd dat hij door door te zetten ook zal leren vliegen, daar oefenen ze op.

Advertenties

Eva Meijer: De grenzen van mijn taal

Ik was onder de indruk van Meijers romans (ik besprak hier eerder Het vogelhuis, Dagpauwoog en Het schuwste dier). Onlangs kwam dit boekje uit, geen roman, maar een essay over depressie. De ondertitel is Een klein filosofisch onderzoek naar depressie. Meijer is naast schrijver, kunstenaar en muzikant ook filosoof, vorig jaar promoveerde ze op een proefschrift over de politieke stem van dieren.

Hoe belangrijk dieren zijn wordt duidelijk in Meijers romans, in haar filosofische werk, maar ook in dit boekje over depressie. Als ze het niet meer kan opbrengen om met mensen om te gaan, hoe goed die het ook bedoelen, zijn de dieren altijd weer blij om haar te zien. Ze waren er altijd en maakten zo het verschil.

Revka Bijl: Gapen onder water

Ik ging dit boek lezen omdat Revka Bijl vorige week naar de Boekie Night kwam, de maandelijkse boekentalkshow van Wim Daniëls in Eindhoven. Ik twijfelde erg of ik het zou gaan lezen: het leek me op het eerste gezicht een beetje een clichéverhaal. Het gaat namelijk over een jonge vrouw die net afgestudeerd is in een studie waar geen werk in te vinden is, daarom allerlei losse baantjes heeft en in een koffiebar sollicitatiebrieven verstuurt.

Toch besloot ik het te gaan doen, en dat was terecht. Waar het thema wat cliché lijkt, is de invulling dat helemaal niet. Het thema is eigenlijk algemener: een jonge vrouw heeft het gevoel dat ze op de een of andere manier de gebruiksaanwijzing van het leven niet gekregen heeft, dat ze allerlei regeltjes die andere mensen vanzelf lijken te snappen niet helemaal aanvoelt.

Terwijl Veda in de koffiebar zit, ziet ze elke week een meisje van een jaar of elf door haar moeder afgezet worden bij de muziekschool ertegenover. Het meisje gaat echter niet naar binnen, maar blijft met haar vioolkoffer op de trap zitten tot haar moeder haar weer komt halen. Na een tijdje spreekt Veda haar aan en er ontstaat een wat onwaarschijnlijke vriendschap, die wel goed werkt voor allebei.

Gerard Reve: De avonden

Een van mijn docenten Nederlands zei ooit over dit boek: “Ga dat maar niet lezen, dat vinden jullie veel te saai.” In mijn studententijd deed ik dat toch. Ik was lid van een culturele studentenvereniging en daar lazen we met een groepje De avonden zoals het hoort, op de laatste tien dagen van het jaar. Daarna ben ik dat af en toe blijven doen, ook dit jaar weer, deze keer samen met mijn ouders en broer.

De avonden bestaat uit tien hoofdstukken en elk hoofdstuk omvat een dag van het leven van Frits van Egters, “de held van deze geschiedenis”. Dat held is meteen al ironisch bedoeld: Frits is allesbehalve een held, en dat geschiedenis is ook niet echt van toepassing omdat het in feite een boek zonder plot is. Maar het boek is allesbehalve saai, juist als je het vaker leest wordt het elke keer grappiger door de manier waarop Reve in detail die donkere dagen rond kerst beschrijft en het subtiele hilarische gedrag van Frits jegens vooral zijn ouders.

Bregje Hofstede: Drift

Ik heb gemengde gevoelens over dit boek. Het is knap geschreven, op sommige momenten greep het me, meestal waren dat de momenten waarop de pijnpunten tussen Bregje en Luc het duidelijkst naar voren kwamen. Op sommige andere momenten deed het me niet zoveel en werd het geanalyseer me wat teveel.

Het verhaal begint midden in de nacht. Hoofdpersoon Bregje zit midden in Brussel op straat met een grote rugzak die helemaal gevuld is met al haar dagboeken. Ze is weggegaan bij haar man Luc, met wie ze al sinds de middelbare school samen is. Daarna komt per dag wat er volgt. Bregje zwerft langs hotels en Airbnb’s in de stad, ze gaat even bij haar ouders logeren maar houdt dat niet zo lang vol, ze vertrekt zelfs naar Napels omdat dat even duur is als in Brussel blijven.

In de loop van die dagen blikt Bregje terug op de relatie. We lezen hoe ze elkaar ontmoetten, hoe ze wat kregen met elkaar. We lezen ook hoe verschillend ze van het begin af aan ook waren: Luc kwam uit een gebroken gezin, hij woonde alleen met zijn vader en had een Franse moeder, hij vraagt zich ergens in het boek af of zijn moeder misschien nog baby-foto’s van hem heeft. Bregje daarentegen komt uit een stabiel en liefdevol gezin vol familie-uitdrukkingen en met een speciaal voor haar volgeschreven schrift over haar jeugd, waarin haar ouders al anekdotes over haar bijhielden. Dat schrift dient nu om uit te zoeken wie ze was vóór Luc, en ze leest al haar dagboeken minutieus door om er achter te komen wat er nou eigenlijk gebeurd is. Om aanwijzingen te zoeken dat de relatie gedoemd was te mislukken, misschien.

Miek Zwamborn: De duimsprong

Wat een mooi boek is dit! Het gaat over een vrouw die samen met een vriend, Jens, tochten heeft gemaakt in de bergen. Maar plotseling hoort niemand meer wat van Jens, hij is verdwenen, vermist. In haar verdriet gaat ze op zoek naar de plekken waar hij kwam, waar hij haar kaarten vandaan gestuurd heeft. Ze weet ook wel dat ze hem niet gaat vinden.

Eerder al raakte ze gefascineerd door de bergen, de geologie, door natuurhistorische musea. Zo komt ze op het spoor van de negentiende-eeuwse Zwitserse geoloog Albert Heim. Heim maakte al op jonge leeftijd tochten door de bergen en hij maakte tekeningen en prachtige, nauwkeurige maquettes van wat hij zag. Hij bracht de Alpen in kaart.

Voor de hoofdpersoon gaan de zoektocht naar Jens en die naar Heim samen op. In het boek lezen we door elkaar heen waar de hoofdpersoon is, wat er eerder gebeurd is, en wat ze ontdekt over het leven en werk van Heim. Zijn jeugd, studie, carrière, huwelijk met een zelfstandige vrouw die ook studeert en arts wordt. Foto’s van landschappen, en ook oude foto’s van en door Heim gemaakt, zijn deel van het verhaal. Net als oude kaarten, brieven, tekeningen. Het is jammer dat alles in zwart-wit is afgedrukt.

Frouke Vermeulen: Vechten tegen verveling

Burn-outs zijn overbekend, maar van een bore-out hebben veel mensen nog nooit gehoord. Toch kan dat blijkbaar ook: je letterlijk ziek vervelen op je werk. In dit boek beschrijft Frouke Vermeulen haar bore-out: de aanloop, de instorting, het herstel. En wat ze ervan geleerd heeft.

Ik ging dit boek lezen omdat ik ergens gelezen had dat bij Vermeulens bore-out hoogbegaafdheid een rol speelde, en dat thema vind ik interessant. En dat klinkt ook best wel logisch: hoogbegaafden zijn, omdat ze vaak sneller denken, sneller verbanden zien en complexe zaken sneller doorhebben, misschien ook wel sneller verveeld.

Lieke Marsman: De volgende scan duurt vijf minuten

Marsmans vorige boek, Het tegenovergestelde van een mens, heette “roman” maar was in feite een mengeling van roman en essay. Dit boekje is opnieuw een mix, nu van autobiografisch proza en poëzie. Het is een klein boekje, 63 pagina’s en klein van formaat (niet duur, ook). Marsman schreef het toen ze ziek was, en daarna.

In het voorjaar van 2018 had Marsman veel last van haar schouder. Maar om voor last van haar schouder een gastschrijverschap af te zeggen voelde slap, zeker omdat de onderzoeken niets opleverden. Ze had “zichzelf al in het narratief van de overspannen twintiger geplaatst”, zoals ze het zo mooi formuleert in de eerste zin van het prozadeel van het boek. Maar dat is ze niet, ze heeft kanker.

Louise Elffers: De bijlesgeneratie

Toen ik zelf op school zat, had bijna niemand bijles, en huiswerkbegeleiding bestond nog nauwelijks. Nu is dat heel anders: mijn studenten verdienen hun geld met bijles geven, er zijn ook meer officiële bijlesbureaus en veel huiswerkinstituten. Ook al voor basisschoolleerlingen, om ervoor te zorgen dat een zo hoog mogelijk schooladvies in de wacht gesleept wordt.

Het is te makkelijk om te zeggen dat dat onnodig zou zijn en dat ouders te veel willen, schrijft Elffers. Het onderwijssysteem en de samenleving zijn tegenwoordig zo ingericht dat een diploma nogal veel bepaalt: wat voor werk je doet, je salaris, maar ook je sociale positie. Een diploma is lang niet alleen maar een bewijs dat je bepaalde kennis en vaardigheden bezit, maar eerder een voorwaarde om kans te maken op de hogere posities in de samenleving.

Merijn de Boer: De geur van miljoenen

Dit boek is een verhalenbundel. Ik lees in het algemeen liever romans dan verhalenbundels. Eigenlijk is dat gek natuurlijk, zoals just read ook schrijft: als lezer houd ik gewoon van verhalen in het algemeen, en ook romans zijn soms kort en soms lang. Als ik erover nadenk is het grootste nadeel van een verhalenbundel voor mij dat ik binnen één leesmoment (zeg, in de trein) van verhaal moet wisselen. Je zit ergens in, en dat is afgelopen, en omdat je nou eenmaal aan het lezen bent in een boek waarin je ook verder wil lezen, moet je je meteen weer verdiepen in een nieuwe situatie, nieuwe personages, een nieuwe setting. En die moeten ook snel en pakkend worden neergezet. In een roman is daar meer tijd voor.

Een ander nadeel van een verhalenbundel kan zijn dat de verhalen me niet allemaal evenveel aanspreken. En dat was in deze bundel ook het geval. Laat ik vooropstellen: De Boer kan goed schrijven. Zijn stijl en manier van schrijven, situaties bespreken, spreken me wel aan.

De thema’s doen dat echter niet allemaal. Sommige verhalen vond ik heel goed. Het laatste verhaal bijvoorbeeld, Het cassettebandje, vond ik sterk. Dat gaat over bankier Ype Middelkoop die na een opera-voorstelling door nachtelijk New York een heel eind naar huis moet lopen, en zijn leven overdenkt. Door die opera denkt hij aan een gelukkige tijd op de middelbare school en zijn toenmalige vriend Jerry, met wie hij een vriendschap had die gebaseerd was op een interesse voor literatuur en muziek. Wie is hij nou eigenlijk echt, die jongen die boeken las of toch meer de corpsbal met de carrière? Dat vond ik erg mooi beschreven. Ook het openingsverhaal Een acrobaat in Accra vond ik heel goed, omdat de hoofdpersoon in de loop van het verhaal door een knappe ombuiging opeens in een totaal ander licht komt te staan.