Minke Douwesz: Strikt

Vorig jaar las ik in de zomervakantie Weg van Minke Douwesz. Ik vond dat een fantastisch boek en daarom kocht ik haar andere (eerdere) boek ook, maar omdat het een dik boek is (ruim 800 pagina’s) heb ik het bewaard tot deze zomervakantie. Dat deed ik ook omdat ik bang was dat de twee verhalen in mijn hoofd door elkaar zouden gaan lopen, maar achteraf denk ik niet dat ik daar bang voor had hoeven zijn, want de personages lijken in bepaalde opzichten op elkaar maar zijn ook heel verschillend.

Ook Strikt is een fantastisch boek. Ik lees meestal best snel door, maar in dit boek bleef ik stukjes opnieuw lezen omdat ze zo mooi geformuleerd waren of omdat ik het echt goed wilde lezen.

Het verhaal gaat over Idske Wolters. Idske is psychiater, lesbisch, houdt erg van boeken en films en woont alleen in een huis aan een dijk. Ze heeft twee poezen en kippen en ze mist Amsterdam (waar ze eerst woonde) vooral vanwege de films en het uitgaan met vriendinnen, maar ze geniet van de rust en natuur bij haar huis. Op weg naar een bezoek aan vriendin Freek (Frederique) die kunstenaar is, ontmoet ze een vrouw die veel indruk maakt: Judith. Zij is celliste, en duidelijk op zoek naar een man, want ze wil graag kinderen.

Nicolien Mizee: De halfbroer

De halfbroer is een beetje een apart boek in de zin dat er maar weinig grote lijn of plot in zit. Er komt wel een familiegeheim in voor, maar eigenlijk zag iedereen in die familie dat al wel aankomen, en zodra je je als lezer afvraagt hoe het zou zitten, merk je de titel van het boek weer op. Dus dat is niet waar dit boek zijn spanning van moet hebben.

Waar gaat het dan wel om? Tijdens het lezen heb ik me dat niet echt afgevraagd: ik wilde steeds weten hoe het verder ging met hoofdpersoon Marly Sanders. Ik vermaakte me met de beschrijvingen van alle relaties en de personages om haar heen. Er zijn drie dingen die plotseling grote invloed hebben op Marly’s leven: haar moeder met wie ze al drie jaar geen contact had belt opeens op alsof er nooit iets is gebeurd omdat ze hulp nodig heeft voor vader, ze wordt gevraagd een erudiete man te interviewen terwijl ze daar veel te weinig kennis voor heeft volgens haarzelf, en ze krijgt een relatie met een leuke man terwijl ze “van oorsprong” (zoals een vriendin dat noemt in het boek) toch lesbisch was en wil uiteindelijk zelfs met hem gaan trouwen. Al die dingen ontwikkelen zich, worden besproken, vooral met zus Victoria, maar ook met vriendinnen, de buren en andere familieleden.

Anne Moraal: Honden huilen niet

Ik zou dit boek niet uit mezelf zijn gaan lezen, maar ik kreeg het cadeau en het blijkt een bijzonder boek. Hoofdpersoon Jin-kyoung komt uit Noord-Korea. Het boek bestaat uit de verhalen die ze vertelt over de mensen in haar leven: haar broer, ouders, grootmoeder en de mensen met wie ze naar Nederland geweest is.

Want Jin-kyoung is in Pyongyang geselecteerd om haar land te vertegenwoordigen in Nederland, waar een restaurant geopend zou gaan worden dat ook Pyongyang heet, en daar zou ze eten gaan serveren en zingen en dansen voor de gasten. Dat klinkt voor mij nogal raar: ze was een meisje dat als droom had de slimste vrouw ter wereld te worden, net zoals haar vader in haar ogen de slimste man ter wereld was. Maar haar vader, een beroemd wetenschapper, is overleden, haar broer zit in het leger en haar moeder is zo verdrietig dat ze de hele dag de stoep veegt omdat dat het enige is waar ze controle over heeft.

Hanna Bervoets: Welkom in het rijk der zieken

Ik vind Bervoets een interessante schrijver omdat ze in elk boek wel weer een nieuw uitgangspunt heeft of nieuw idee beschrijft. Soms pakt dat heel goed uit (ik vond Alles wat er was en Lieve Céline destijds heel goed, Ivanov ook wel) en soms wat minder (in Efter bijvoorbeeld). Maar haar experimenten met thema’s en vorm zijn origineel en anders dan wat je bij andere schrijvers leest.

Haar nieuwe boek is ook weer origineel, zowel wat betreft thema als uitvoering. Het thema is chronisch ziek zijn, en Bervoets legde in het interview dat laatst in Volkskrant Magazine stond zelf ook uit waarom dat een lastig thema is voor een roman: “De verhalen over ziek zijn in romans hebben meestal een helder verloop: diagnose, aftakeling, ­genezen of dood. Het gaat meestal over progressieve aandoeningen, over Alzheimer of kanker – waarbij vaak vergeten wordt dat kanker tegenwoordig ook een nare chronische aandoening is. Er zijn geen Hollywoodfilms over mensen met diabetes, rugpijn die nooit meer overgaat of vermoeidheid na kanker. Dat snap ik, want dat is niet leuk om naar te kijken. Chronisch ziek zijn is geen verhaal. Het is een zure toestand, en that’s it.”

Nicolien Mizee: Schrijfles

Ik kwam op het spoor van Nicolien Mizee omdat haar nieuwste boek, Moord op de moestuin, best wat aandacht kreeg in de media. Omdat ik wel van detectives houd ging ik dat lezen. Ik vond het boek als detective wel aardig maar niet heel bijzonder, wat me wel aansprak was Mizees schrijfstijl. Dus ik besloot meer van haar te lezen.

Ik begon met dit dunne boekje, een verzameling columns uit NRC Handelsblad. Mizee werkte als schrijfdocent. Ze beschrijft in deze columns haar cursisten, wat ze hen probeert te leren, de dynamiek in haar groep, maar uiteindelijk vooral zichzelf.

Sommige situaties zijn heel herkenbaar, ik geef zelf tenslotte ook les aan volwassenen. De dynamiek in zo’n groep, een student die de docent zit uit te dagen, het is allemaal heel goed beschreven. Het is leuk hoe verrast Mizee is als een cursist opeens iets heel bijzonders schrijft of zegt. Als een collega geen vervolgcursus aan haar cursisten wil geven omdat die teveel over zichzelf schrijven, is Mizee geïmponeerd. Maar ze beseft ook dat zij het juist het leukst vindt als mensen wél over zichzelf schrijven, want dan is het werk vaak grillig en origineel.

Alex van den Brandhof: Priemwoestijnen

Deze recensie verscheen in het nieuwste nummer van Pythagoras (jaargang 58 nr. 5, april 2019).

Als lezer van Pythagoras zal de naam van deze auteur je wel bekend voorkomen: Alex van den Brandhof was jarenlang redactielid en eindredacteur van dit tijdschrift. Ook schrijft hij artikelen over wiskunde in de NRC en geeft hij wiskunde op een middelbare school in Bazel.

Zijn nieuwe boek, met als ondertitel “Hoogtepunten uit de wiskunde van de 21e eeuw”, heeft een origineel format. Waar veel populair-wetenschappelijke boeken over oude wiskunde gaan – omdat die vaak al moeilijk genoeg is – brengt Alex in dit boek juist de allernieuwste wiskunde onder de aandacht. Dat doet hij door voor elk jaar van deze eeuw (2001 tot en met 2017) een belangrijk resultaat uit dat jaar te bespreken.

De wiskunde is tegenwoordig zo’n groot en abstract vakgebied dat een afgestudeerd wiskundige uit het ene vakgebied een resultaat in een ander vakgebied meestal niet of nauwelijks kan begrijpen. Zelfs de begrippen die gebruikt worden zijn vaak al zo complex dat er een jarenlange studie nodig is om te snappen waar het over gaat. Dat geldt niet voor de resultaten die Alex hier beschrijft: het is wel echt ingewikkelde wiskunde, maar de kern van waar het over gaat is ook zonder die jarenlange specialisatie wel enigszins te begrijpen.

Ype & Ionica: De verrassende verjaardagen

Een totaal bevooroordeeld stukje is dit, want ik ben bevriend met Ionica. Samen met Ionica vormde ik jaren geleden de Wiskundemeisjes. We schreven een blog, columns en een boek waarin we wiskunde toegankelijk probeerden te maken voor een breed publiek. In die tijd werkten we op dezelfde plek tussen een heleboel wiskundigen, dus we zaten de hele dag middenin de wiskundige grapjes en de wiskundige manier van kijken naar de wereld.

Ype maakt al jaren autobiografische fotostrips op zijn site. Ook maakt hij o.a. de fotostrip 3Hoog voor universiteitsblad DUB.

Olivier Willemsen: Roza

Dit boek is gebaseerd op een waar gebeurd mysterie in de Oeral: in 1959 trok een groep studenten de bergen in en ze raakten vermist. Ze werden dood gevonden, verspreid op de Djatlovpas. De studenten hadden veel ervaring met expedities in de bergen. Toch hebben ze hun tent in de barre kou verlaten met weinig kleding aan. Sommigen hebben geen ander letsel dan onderkoeling, anderen hebben juist letsel dat erop wijst dat ze aan grote krachten hebben blootgestaan. Op sommige kledingstukken is radioactieve straling gevonden. Het is nooit opgehelderd wat er is gebeurd.

Hoofdpersoon Roza woont met haar familie in een eenvoudig huis aan de rand van Serov. Haar vader werkt voor het leger en is vaak lange tijd van huis. Ze wil kunstschaatser worden en oefent op de dichtgevroren rivier.

Roza ontmoet de groep kort voor ze de bergen in zullen trekken. De studenten komen door het dorp waar ze woont en logeren in de gymzaal. Ze vertellen uitgebreid aan de kinderen wat ze zullen gaan doen en over de bergen. Roza, die ook al veel van haar vader geleerd heeft over hoe je jezelf kunt redden, raakt gefascineerd, in het bijzonder door studente Zina, die haar een bijzonder steentje geeft. Ook vangt Roza een verontrustend gesprek op tussen haar vader en een andere man.

Sjoerd Kuyper: Bizar

Hoofdpersoon Sallie Mo heeft van haar psycholoog een opdracht meegekregen: drie maanden niet lezen en zelf dingen gaan meemaken. Tenzij het haar lukt om minder dan drie keer te liegen op een dag, dan mag ze weer lezen. Daarom gaat Sallie Mo maar schrijven. En daarvoor blijkt het juist nodig om wat mee te maken.

Sallie Mo is met haar moeder op een Waddeneiland, op de enige camping. Daar gaan ze elk jaar naartoe en daar ontmoeten ze twee andere alleenstaande moeders met hun kinderen; de bijbehorende vaders waren vroeger juist de bindende factor maar die zijn nu allemaal buiten beeld. De drie moeders gaan in de vakantie actief op zoek naar nieuwe mannen, de kinderen vermaken zichzelf. Een van die andere kinderen is Sallie Mo’s geheime liefde Dylan, maar hij weet dat nog niet. Verder zijn er nog de halfbroers Donnie van zestien en Beitel van acht. Beitel is een dromerig jongetje dat met de dieren praat, Sallie Mo lijkt de enige die hem echt ziet. Maar Sallie Mo is zelf ook altijd onzichtbaar geweest: ze leefde in haar boeken. De enige die haar zag was opa David, eigenlijk haar overgrootvader. Maar die is overleden, en daarna moest Sallie Mo naar die psycholoog.

Jan Terlouw: De kloof

De Kloof was altijd een van mijn favoriete kinderboeken en ik heb het vroeger meerdere keren gelezen, ik vond het ook Terlouws beste boek. Maar toen ik een paar jaar geleden Koning van Katoren herlas, bleek de moraliteit er zo duimendik bovenop te liggen dat het me een beetje irriteerde, en ik werd bang dat ook De kloof bij herlezing zou tegenvallen. Maar op een slome zondagmiddag besloot ik het toch maar te proberen.

Gelukkig greep het boek me opnieuw. Het gaat over Ginder, die met zijn moeder in Bergen woont. Vroeger heette zijn land Berg en Dal, maar vijfenveertig jaar geleden is er op een nacht een grote aardbeving geweest en daarbij is een kloof ontstaan die het land in tweeën heeft gespleten. Letterlijk, dus, maar ook figuurlijk. Vliegtuigen zijn er niet en een brug bouwen is onmogelijk omdat de kloof zo breed is. Aan de ene kant kun je er niet omheen vanwege een hooggebergte, aan de andere kant wel, maar dan moet je veertien dagen op de rug van een kameel door de woestijn. Omdat de universiteiten en dergelijke allemaal in Bergen liggen, heeft Bergen zich veel beter ontwikkeld dan Dal.