Jenny T. Colgan: Resistance is futile

Ik ken Jenny Colgan als auteur van romantische feel-good boeken. Maar toen zag ik op Goodreads dat ze ook een boek over een vrouwelijke wiskundige geschreven heeft, en toen werd ik nieuwsgierig. Ik heb wiskunde gestudeerd en vind het altijd interessant om te zien hoe wiskundigen er vanaf komen in fictie, zeker als het vrouwen zijn. Ik verwachtte dus een romantisch boek over een vrouwelijke wiskundige.

Maar daarmee had ik de T. in de auteursnaam even over het hoofd gezien: die reserveert Colgan voor een wat ander genre, onder die naam schreef ze ook enkele Doctor Who-boeken. Dit boek gaat inderdaad meer de SF-kant op. Zonder al te veel te verklappen: jazeker, aliens.

Rachel Joyce: Miss Benson’s beetle

Miss Benson, Margery, is een niet zo erg goede docent huishoudkunde, maar haar echte fascinatie ligt bij kevers. Toen ze klein was, in 1914, liet haar vader haar een boek over kevers zien, en hij vertelde haar over de mythische gouden kever van Nieuw-Caledonië, een kever waar geruchten over bestonden maar die nog nooit door iemand was gevonden.

Haar vader overlijdt, ze groeit op bij haar tantes, ze blíjft maar groeien en ondanks een verliefdheid op een professor uit het Natural History Museum blijft ze vrijgezel. Nu is het 1950 en door omstandigheden (zo steelt ze de laarzen van haar leidinggevende) vertrekt ze van haar school. Ze besluit eindelijk haar droom na te gaan jagen en werk te maken van een expeditie naar Nieuw-Caledonië. Dat kan ze niet alleen, ze gaat op zoek naar een assistent. Dat verloopt al niet zonder slag of stoot. Ze bereidt zich voor aan de hand van een reisboek waarvan ze zich later afvraagt of die auteur überhaupt ter plekke is geweest en ze koopt de materialen die ze nodig heeft om insecten te verzamelen.

Hank Green: A beautifully foolish endeavor

Dit boek is het vervolg op An absolutely remarkable thing. Omdat ik de details van dat boek nogal vergeten was heb ik dat eerst herlezen, en meteen daar achteraan las ik dit nieuwe (en laatste) deel. Als je deel 1 nog niet gelezen hebt: er staan spoilers in dit stukje, omdat er anders over deel 2 maar weinig te vertellen valt.

Marijke Schermer: Mensen in de zon

Marijke Schermer stond de laatste tijd in de belangstelling met haar nieuwste boek, Liefde, als dat het is, dat op de shortlist staat voor de Libris Literatuurprijs 2020. Maar toen ik haar boeken een beetje bekeek op Goodreads en zag dat in haar debuutroman Mensen in de zon een van de personages een vrouwelijke wiskundige is, besloot ik eerst dat boek te gaan lezen.

Het boek gaat over een uit elkaar gevallen vriendengroep. Ze waren close in hun studententijd, toen ze wekelijks bij IJsbrand, een wat oudere man, en zijn vriend gingen eten met elkaar. Ze waren veelbelovend: Clara als wiskundige, Leo als pianist, Max als kunstschilder, Stella als kunstenaar en Vik als schrijver. Na een tragische gebeurtenis is de groep uit elkaar gevallen.

Nu is het vele jaren later en is er van die beloftes een deel uitgekomen en een deel ook niet. Plotseling krijgen ze allemaal een telefoontje van IJsbrand, die hen allemaal uitnodigt voor een reünie, die hij liever “reconstructie” noemt. Dat pedante karakteriseert de groep en hun bijeenkomsten wel: ze hadden het over kunst, filosofie, literatuur, boden tegen elkaar op in scherpte, citaten en gelezen boeken.

Margot Lee Shetterly: Hidden figures

Dit boek vertelt het verhaal van de zwarte vrouwen die als “computers” werkten voor de NASA, en haar voorganger NACA. Het volgt de organisatie en de levens van een paar van die vrouwen en mensen om hen heen, in de periode van WO II tot de maanlanding. Een tijd waarin segregatie de normale gang van zaken was: er waren aparte scholen en universiteiten voor zwarte mensen, verschillende plekken in bussen, gescheiden verenigingen en horeca en vrije tijd, en de enkeling die de kans had om een goede opleiding af te ronden kwam uiteindelijk meestal in het onderwijs terecht.

Maar in WO II ontstond bij de NACA zo’n grote behoefte aan personeel dat goed berekeningen uit kon voeren dat men actief ging werven, juist ook onder zwarte mensen met een opleiding in de wis- of natuurkunde. Ze werden bij elkaar gezet in kantoren en kregen hun opdrachten van de ingenieurs uit de andere onderdelen van de organisatie. De NACA was in die tijd bezig met het ontwikkelen van vliegtuigen: wat voor vorm moet een vleugel hebben, welk materiaal, enzovoorts. Op het terrein in Langley (Virginia) stonden windtunnels waar experimenten in gedaan werden die weer allerlei data opleverden waarmee verder gerekend kon worden.

Catherine Chung: The tenth muse

Toen ik over dit boek las was ik meteen nieuwsgierig: het gaat over een Chinees-Amerikaanse vrouwelijke wiskundige, Katherine, en haar geschiedenis. Inmiddels is Katherine al behoorlijk op leeftijd, maar het grootste deel van het boek gaat over haar jeugd, studie en prille carrière.

Katherine groeit op in het Amerika van de jaren ’50 en ze voelt zich op meerdere manieren anders: ze is half Chinees en daar wordt ze regelmatig mee geconfronteerd, en ze is een slim meisje, en ook daarmee loopt ze tegen problemen aan. Haar juf vindt haar te bijdehand als ze dingen snel oplost. Maar Katherines vader stimuleert haar juist, hij bouwt een radio met haar en in een periode waarin ze somber is geeft hij haar een telescoop. Maar hij blijft haar waarschuwen dat het voor een meisje bijna onmogelijk zal zijn een echte baan te vinden in die riching.

Haar vader is heel belangrijk, zeker nadat haar moeder het gezin verlaten heeft. Maar langzaam (nou ja, schoksgewijs is een beter woord) komt Katherine er achter dat haar achtergrond toch behoorlijk anders in elkaar zit dan ze altijd gedacht heeft.

Gerardo Soto y Koelemeijer: Wie is er bang voor wiskunde?

Geen enkele boekbespreking is objectief, maar deze nog minder dan de meeste andere, want ik ken Gerardo goed, deel zijn vak en in veel opzichten ook zijn visie op wiskunde en onderwijs. Ik heb in dit boek dan ook zelf niet zoveel nieuws gelezen. Maar voor mensen die wiskunde zien als een vak dat je óf kunt, óf niet kunt, die denken dat wiskunde niet voor hen is omdat ze geen genie zijn, juist voor die mensen is dit boek bedoeld.

Het boek bestaat uit vier delen, elk over een ander thema. Het eerste essay heeft het boek zijn titel bezorgd: dat gaat over wiskundeangst. Wiskundeangst is een bestaand, want meetbaar, fenomeen. Mensen met wiskundeangst ervaren angst, pijn, vóór het moeten uitvoeren van een wiskundetaak. Daardoor raakt hun werkgeheugen bezet door angstgevoelens en daardoor kunnen ze die taak alleen nog maar minder goed uitvoeren. In dit deel legt Gerardo uit hoe wiskundeangst kan ontstaan en welke interventies goed of juist minder goed zijn tegen wiskundeangst. Interessant is dat duidelijk wordt dat het optreden van wiskundeangst niet te maken heeft met hoeveel talent iemand heeft voor wiskunde, ook iemand die goed in wiskunde is kan wiskundeangst ervaren.

Miek Zwamborn: De duimsprong

Wat een mooi boek is dit! Het gaat over een vrouw die samen met een vriend, Jens, tochten heeft gemaakt in de bergen. Maar plotseling hoort niemand meer wat van Jens, hij is verdwenen, vermist. In haar verdriet gaat ze op zoek naar de plekken waar hij kwam, waar hij haar kaarten vandaan gestuurd heeft. Ze weet ook wel dat ze hem niet gaat vinden.

Eerder al raakte ze gefascineerd door de bergen, de geologie, door natuurhistorische musea. Zo komt ze op het spoor van de negentiende-eeuwse Zwitserse geoloog Albert Heim. Heim maakte al op jonge leeftijd tochten door de bergen en hij maakte tekeningen en prachtige, nauwkeurige maquettes van wat hij zag. Hij bracht de Alpen in kaart.

Voor de hoofdpersoon gaan de zoektocht naar Jens en die naar Heim samen op. In het boek lezen we door elkaar heen waar de hoofdpersoon is, wat er eerder gebeurd is, en wat ze ontdekt over het leven en werk van Heim. Zijn jeugd, studie, carrière, huwelijk met een zelfstandige vrouw die ook studeert en arts wordt. Foto’s van landschappen, en ook oude foto’s van en door Heim gemaakt, zijn deel van het verhaal. Net als oude kaarten, brieven, tekeningen. Het is jammer dat alles in zwart-wit is afgedrukt.

Minke Douwesz: Weg

Dit boek zou ik misschien niet vanzelf zijn gaan lezen, want het uitgangspunt is nogal beklemmend: hoofdpersoon Edith verbreekt haar relatie, maar ex Norma vertrekt niet omdat ze het daar niet mee eens is. Maar Lalagè schreef vorig jaar een enthousiaste recensie, dus toen ik het in een antiquariaat zag staan heb ik het gekocht. En gelukkig maar!

Je moet wel even de tijd en rust nemen voor dit boek: het ziet er minder dik uit dan het is (573 pagina’s). Ik heb het daarom bewaard voor op vakantie. Hoofdpersoon Edith is gynaecoloog, bijna veertig, is haar proefschrift over eetstoornissen en lichaamsbesef aan het afronden en woont samen met Norma in een oude boerderij op het platteland. Daar zijn ze samen gaan wonen vanwege de rust en de ruimte, ze hebben twee ezels, katten en een hond. Alleen is hun relatie daardoor wat in het slop geraakt. Edith werkt hard en heeft door haar onderzoek weinig tijd over om leuke dingen met Norma te doen, en er moet ook altijd nog wel iets gebeuren aan het huis. Norma daarentegen werkt niet, ze heeft regelmatig heftige migraine-aanvallen en is druk bezig met al het onrecht in de wereld en dan vooral het onrecht dat dieren aangedaan wordt. Toen ze nog apart van elkaar in de stad woonden, was dat verschil in leeftempo wel fijn: Edith was in het weekend bij Norma en kwam al wandelend met haar tot rust. Maar nu breken de verschillen hen op. En als Edith enthousiast vertelt over een collega op haar werk wordt Norma jaloers.

Daniel Keyes: Flowers for Algernon

Dit is het verhaal Charlie Gordon, een man met een zeer laag IQ. Hij is best tevreden met zijn leven, werkt in een bakkerij en gaat ’s avonds naar school om te leren lezen en schrijven. Want dat wil hij heel graag: slimmer worden.

Het boek (eerst als kort verhaal verschenen in 1959, de roman stamt uit 1966) bestaat uit “progress reports” die Charlie zelf schrijft, eerst moeizaam en slecht gespeld, later steeds beter. Charlie wordt namelijk uitgekozen om als eerste mens deel te nemen aan een experiment: hij krijgt een hersenoperatie met als doel slimmer te worden, geniaal zelfs. Dat is al gelukt bij een labmuis, Algernon. Die muis is aan het begin van het boek zelfs veel slimmer dan Charlie, Algernon kan doolhoven veel sneller oplossen dan hij.