Esther Gerritsen: De trooster

Ik was erg benieuwd naar dit nieuwe boek van Esther Gerritsen, want ik had zo’n beetje (dat wil zeggen: op Toneel na) al haar boeken gelezen en vond bijvoorbeeld Superduif, Normale dagen en haar columnbundels erg goed.

De boeken van Gerritsen zijn allemaal erg verschillend, ze weet heel verschillende personages tot leven te brengen. En die personages hebben vaak een heel eigen soort gedachten en een net niet helemaal normale kijk op de wereld. Zo ook in dit boek: hoofdpersoon Jacob woont in een klooster. Hij is geen broeder, hij is de conciërge die allerlei klusjes doet. Hij is niet zo handig en niet zo snel, maar hij werkt wel hard. Bovendien heeft hij een scheef gezicht, waardoor hij in zijn leven er vaak niet echt heeft bijgehoord. Hij gelooft wel echt in God en voelt zich erg thuis tussen de broeders, al valt hij ook daar er toch net buiten.

Het verhaal gaat vooral over wat er gebeurt tussen Jacob en Henry, een man die in het klooster op retraite komt. Door toeval ontvangt Jacob hem als hij aankomt, hoewel dat niet zijn taak is. Maar Henry raakt gefascineerd door Jacob, die zo’n ander soort man is dan hij gewend is. Jacob voelt zich gevleid en gaat zijn best doen, een apart soort vriendschap ontwikkelt zich, die tot allerlei dilemma’s leidt.

Gerritsen slaagt erin de gedachten van Jacob, die nietsontziend eerlijk probeert te zijn tegen zichzelf, overtuigend neer te zetten. Toch vind ik het moelijk om me voor te stellen hoe je zo in God kunt geloven als Jacob doet, op een tamelijk naïeve en letterlijke manier, al heeft ook hij dat zelf door. Maar dat is de manier waarop hij het geloof het best kan voelen en ervaren. Ook Henry wordt goed neergezet, een man die weinig geweten lijkt te hebben maar het woord “zondaar” niet kan verdragen. Ik vond Henry een extreem onaangename man, wat vast ook is hoe Gerritsen hem bedoeld heeft: charismatisch, komt met alles weg, en neemt weinig verantwoordelijkheid voor zijn daden. Een gladde en onbetrouwbare man. Maar eigenlijk vind ik hem als type helemaal niet zo interessant.

Het boek is goed geschreven, ik houd wel van Gerritsens stijl, maar het deed me minder dan sommige andere van Gerritsens boeken.

Ik zei: “Wil je met me wakker blijven vannacht?” De vraag verraste hem, hij klapte zijn laptop dicht.
“Het is Witte Donderdag, het is Jezus’ laatste nacht op aarde.”
“Wat is er?” vroeg Henry. “Je ziet er verdrietig uit.”
“Natuurlijk,” zei ik, “ik zeg toch: het is zijn laatste nacht en hij is alleen.” Ik legde niets uit.
Henry zocht naar woorden: “Ja, maar… Je zei… Het is toch… Je zei laatst dat we niet alles zo letterlijk moesten nemen, toch?”
“Ik denk dat dat een vergissing was.”
“We moeten alles wel letterlijk nemen?” vroeg hij en hij lachte: “Letterlijk? De opstanding, de wonderen, de onbevlekte ontvangenis?”
“Ik weet hoe raar het klinkt,” zei ik, “maar… als het puur metaforisch is… dan zit er voor mij geen schoonheid in.”
“Dus… hij… liep ook over water?”
Ik dwong het mezelf te zeggen: “Hij liep over het water en hij kon de golven kalmeren met zijn hand.” Met het zeggen werd het waar en voelde ik het zoals ik het als kind had gevoeld.
Henry was verder overeind gaan zitten. Hij vroeg wat het toch voor wijn was die wij drinken. Onze miswijn, die meer alcohol bevat zodat deze langer goed blijft.
“Geen slecht spul,” zei Henry.
“Bedoel je dat ik niet weet wat ik zeg?”
Henry schudde zijn hoofd, zei dat ik onverbeterlijk was met mijn wantrouwen, dat hij slechts probeerde voor te stellen om samen wat te drinken.